Solutions Journalism, ik had er tot voor kort nog nooit van gehoord. Dankzij Blogging Heads weet ik nu wat het is:
Niet alleen schrijven over problemen en hoe erg het allemaal is in het onderwijs, de gezondheidszorg en met het milieu (om maar een paar dingen te noemen), maar óók op zoek gaan naar oplossingen.
Of, zoals het op de website van het Solutions Journalism Network staat, “bespreken wat er ontbreekt in het nieuws van vandaag: hoe mensen reageren op problemen”. Hoe ze problemen proberen op te lossen.
De gevolgen van eenzijdige berichtgeving
Zorgen dat mensen zich bewust worden van een probleem is één ding. Laten zien wat mogelijke oplossingen zijn die (deels) werken, bijvoorbeeld in een andere stad of provincie, is iets anders. En helaas is daar veel minder aandacht voor.
Berichtgeving die voor het overgrote deel alleen maar over problemen gaat, maakt moedeloos en geeft je het gevoel dat het allemaal hopeloos is. Dat we hoe dan ook toch met z’n allen naar de klote gaan.
Zoals David Bornstein, mede-oprichter van het Solutions Journalism Network zegt:
Veel mensen geloven dat problemen niet (meer) opgelost kunnen worden en dat het systeem fataal gebroken is. Dat het maar beter uit elkaar kan vallen, omdat er toch niks aan te veranderen is, aan hoe het nu werkt. Dat is een groot probleem.
Dat is inderdaad een groot probleem, zeker als er geen reële alternatieven tegenover staan. Ga maar eens tot constructieve actie over vanuit zo’n overtuiging…
Schrijven over problemen én over oplossingen
Het SJN stimuleert journalisten om niet alleen uitgebreid te schrijven over problemen, maar óók te laten zien waar en hoe mensen werken aan oplossingen. Wat er wel, niet of deels werkt en wat we daarvan kunnen leren.
Dat geeft een meer evenwichtig (wereld)beeld en het stimuleert en inspireert. “Zó kan het dus ook. Laten we wat ze op die andere plek doen ook eens hier proberen.” Een mooi voorbeeld daarvan vind ik Pay As You Throw.
Afval is een groot probleem en het ophalen, opruimen en verwerken ervan kost ongelooflijk veel geld. Alleen beseffen mensen dat niet omdat ze er nooit een directe rekening voor krijgen, zoals bijvoorbeeld wel het geval is met energieverbruik.
Betalen voor je afval, oftewel Pay As You Throw (PAYT), zorgt in no time voor bewustzijn en, heel verrassend, voor een snelle daling van de hoeveelheid afval. Gemiddeld zo’n 44%, aldus Mark Dansy, de directeur van WasteZero.
Niet omdat mensen hun afval massaal dumpen (een angst die veel gemeentes hebben voordat ze aan PAYT beginnen), maar omdat ze nu zien hoeveel afvalverwerking kost en ze geld besparen door afval te verminderen.
Oplossingen vinden met de Solutions Story Tracker
Op de SJN website kun je nog veel meer inspirerende en motiverende voorbeelden vinden, over van alles en nog wat. Browse maar eens door hun Solutions Story Tracker.
SJN heeft deze Tracker gemaakt omdat ze het overheden, instellingen en het bedrijfsleven makkelijker willen maken om mogelijke oplossingen te vinden voor problemen waar ook zij mee worstelen.
Daarnaast is het een bron van kennis en inspiratie voor journalisten die meer aan Solutions Journalism willen doen. En jij en ik worden er ook vrolijk van 🙂 en wie weet, zet het je aan om actie te ondernemen in je eigen woonwijk.
Moet je niet uitkijken dat je te positief wordt?
Een kritiek die het SJN regelmatig krijgt, is dat focussen op oplossingen mensen gemakzuchtiger maakt. Het benadrukken van problemen zet mensen juist aan tot actie. Boosheid kan tenslotte een sterke motivator zijn.
David Bornstein onderschrijft voluit de noodzaak van awareness. Dat het belangrijk is dat journalisten bijdragen aan bewustwording. Hij wil dan ook zeker niet dat ze daarmee stoppen.
Je moet continu aandacht besteden aan grote problemen om mensen te laten beseffen dat er echt iets aan de hand is. Maar alléén dat doen, heeft een averechts effect.
Mensen worden boos, vervolgens wanhopig en raken soms zelfs gedesinteresseerd. De hoeveelheid ellendige verhalen is immens en er staan weinig verhalen tegenover die over (deels) werkende oplossingen gaan. Blijkbaar is er niks aan te doen, dus waarom zou je je er nog druk over maken?
Op deze manier ga je mensen niet ‘verleiden’ om grote levensstijloffers te overwegen en vervolgens in de praktijk te brengen.
Het belang van evenwichtige berichtgeving
Als een probleem eenmaal onderkend is en mensen zich er massaal zorgen over maken, dan wordt de vraag hoe je het gesprek kunt verschuiven van hoe we in deze toestand terechtgekomen zijn en wie daar schuldig aan is, naar wat onze opties zijn, wat we eraan kunnen doen.
Solutions Journalism wil bijdragen aan die verschuiving door naast het benoemen van problemen ook oplossingen onder de aandacht te brengen die elders in de praktijk gebracht worden. Met of zonder succes, of deels succesvol. Zodat we van bewustwording naar actie ondernemen gaan.
Solutions Journalism belicht zowel de positieve als negatieve aspecten van mogelijke oplossingen en heeft volop aandacht voor de weerstand en hindernissen waar mensen die iets willen veranderen of verbeteren tegenaan lopen.
Het is meer evenwichtige berichtgeving die hoopvoller stemt. Als mensen het gevoel hebben dat er nog hoop is, dat de zaak nog niet verloren is, dan heb je meer kans dat er tot constructieve actie overgegaan wordt.
Solutions Journalism is verleidelijker
Ik denk dat je met zo’n evenwichtige aanpak meer kans maakt om mensen te ‘verleiden’ om tot actie over te gaan en (levensstijl)offers te brengen. Want dat die nodig zijn, lijkt mij onontkoombaar. En dat doe je liever (semi) vrijwillig dan dat het keihard opgelegd of afgedwongen wordt.
